Bài viết này nhằm mục đích giới thiệu và phân tích phương pháp học tập dựa trên dự án (Project-based learning - PBL), một cách tiếp cận giáo dục đang ngày càng phổ biến trong hệ thống giáo dục hiện đại. PBL không chỉ cải thiện chất lượng giảng dạy mà còn đóng góp vào việc phát triển các kỹ năng thực tiễn và tư duy phản biện của học sinh. Bài viết sẽ làm rõ khái niệm, lợi ích, và hạn chế của PBL, đồng thời hướng dẫn quy trình áp dụng PBL vào việc giảng dạy tiếng Anh, từ đó giúp giáo viên có cái nhìn sâu sắc hơn về phương pháp này và khả năng áp dụng nó trong môi trường lớp học.

Kết nối người học với thực tế cuộc sống

Trong giáo dục, việc áp dụng lý thuyết vào thực tiễn, học đi đôi với hành là nhiệm vụ quan trọng nhất với tất cả học sinh. Hiển nhiên, việc đọc tài liệu thì luôn luôn dễ hơn thực hành. Ví dụ, ngồi đọc những cuốn sách hướng đến cải thiện thái độ sống thì thật dễ dàng. Tuy nhiên, việc tạo thói quen sống lành mạnh, tích cực thì khó hơn hẳn.

Giờ đây, trong Học tập qua Dự án, học sinh sẽ phải đối mặt với những vấn đề trong cuộc sống được mô phỏng dưới dạng những dự án. Để tìm ra giải pháp cho các vấn đề, học sinh cần đặt ra những câu hỏi định hướng. Sau đó tự mình giải đáp những câu hỏi này. Tiếp theo, học sinh cùng nhau tìm kiếm những thông tin có liên quan, tiến hành khảo sát về thực trạng và phân tích số liệu.

Nguồn ảnh kirill_sobolev từ Pixabay

Ví dụ, với một dự án về chủ đề Bảo vệ Môi trường và câu hỏi định hướng: Làm sao để giảm tải việc sử dụng túi nilon? Điều này có nghĩa là học sinh sẽ phải tiến hành khảo sát về việc người dân nơi mình sinh sống sử dụng túi nilon như thế nào, những tác hại của túi nilon và làm sao để hạn chế, giảm tải việc sử dụng chúng. Bằng cách đó, học sinh được đến gần hơn với thực tế cuộc sống. Các em không còn chỉ là những con mọt sách. Kết quả là, học sinh tích lũy kiến thức trong quá trình tự mình thực hiện dự án. Đồng thời, họ sẽ có thái độ tích cực về quá trình giáo dục, đào tạo.

Bước đầu, học sinh sẽ làm việc cá nhân để thu thập dữ liệu về thực trạng nơi mình sinh sống. Tiếp đến, học sinh có thể kết nối trực tuyến để chia sẻ thông tin. Hoặc làm việc trực tiếp với nhau, cùng nhau thảo luận và hoàn thiện dự án. Môi trường trực tuyến cung cấp thời gian và không gian học tập linh hoạt cho học sinh. Hai yếu tố này thường bị giới hạn trong những lớp học trực tiếp.

Lợi ích của phương pháp Học tập qua Dự án

Khi nghe tên phương pháp, nhiều người thường nghĩ rằng đây là việc thực hiện các dự án. Điều này đúng nhưng chưa thực sự đủ. Thực tế, Học tập qua Dự án có ý nghĩa hơn cả việc thực hiện các dự án. Dự án chỉ là phương tiện để truyền tải những kiến thức và kỹ năng quan trọng mà học sinh cần phải học. Nói cách khác, giáo viên đóng vai trò như một người hướng dẫn. Thầy cô giúp định hướng và điều chỉnh học sinh. Học sinh trở thành những nhà nghiên cứu năng động và học tập từ chính quá trình làm dự án. Vai trò này cũng tương tự trong những lớp học trực tuyến.

Vậy, Học tập qua Dự án mang lại những lợi ích nào với nền giáo dục nước nhà? Hãy cùng tìm hiểu trong những phần tiếp theo.

Lợi ích của Phương pháp học tập dựa trên dự án (Project-based learning - PBL)

Phương pháp PBL mang lại nhiều lợi ích cho học sinh và giáo viên. Đầu tiên, nó khuyến khích sự tham gia tích cực của học sinh, giúp họ trở thành những người học tự định hướng và tự tin hơn. PBL cũng giúp phát triển các kỹ năng quan trọng như tư duy phản biện, giải quyết vấn đề và kỹ năng giao tiếp. Ngoài ra, việc áp dụng kiến thức vào các dự án thực tế giúp học sinh hiểu sâu hơn về các khái niệm học thuật và tạo ra sự kết nối giữa lý thuyết và thực tiễn. Đối với giáo viên, PBL cung cấp cơ hội để sáng tạo và thiết kế các hoạt động học tập phong phú và có ý nghĩa.

Phương pháp học tập dựa trên dự án (Project-based learning - PBL) là gì?

Phương pháp học tập dựa trên dự án (PBL) được mô tả là "một cách tiếp cận giáo dục trong đó học sinh tham gia vào việc học tập thông qua các dự án thực tế và có ý nghĩa" (Bell, 2010). Thay vì tiếp thu kiến thức qua giảng dạy thụ động, học sinh được khuyến khích tìm hiểu, nghiên cứu và phát triển giải pháp cho các vấn đề cụ thể. Quá trình này giúp học sinh kết nối lý thuyết với thực tiễn và thúc đẩy tư duy sáng tạo. PBL thường bao gồm các hoạt động như nghiên cứu, thảo luận nhóm, thuyết trình và đánh giá, tạo ra một môi trường học tập phong phú và đầy thách thức.

Khẳng định tiếng nói và lựa chọn của học sinh

Có thể thấy, đây là một lợi ích to lớn mà phương pháp Học tập qua Dự án mang lại. Theo nhà tâm lý học Abraham Maslow, con người có 5 bậc nhu cầu cơ bản. Trong đó,nhu cầu khẳng định bản thân là nhu cầu cao nhất. Điều này giải thích tại sao chúng ta luôn khao khát thể hiện quan điểm và khẳng định tiếng nói của mình với mọi người xung quanh. Nếu học sinh không được thể hiện quan điểm riêng của mình khi giải quyết vấn đề và trả lời câu hỏi định hướng, dự án quả thực không khác gì một bài tập bình thường.

Trong những môn học hay khóa học Học tập qua Dự án, học sinh có thể tự mình kiểm soát nhiều khía cạnh của dự án, từ việc đặt câu hỏi, quản lý thời gian, sử dụng những tài liệu nào đến vai trò, vị trí họ đảm nhận trong nhóm hay sản phẩm dự án được tạo ra dưới hình thức nào, v.v.

Ví dụ, học sinh có hứng thú với các vấn đề về môi trường. Họ có thể lựa chọn một chủ đề cho dự án được gợi ý dưới đây. Một là, bảo vệ nguồn nước. Hai là, bảo vệ động vật hoang dã có nguy cơ tuyệt chủng hay. Ba là, cải thiện mức độ ô nhiễm không khí… Trong thời đại 4.0, học sinh có thể trình bày kết quả theo nhiều cách. Những sản phẩm như video, bài thuyết trình, bài báo, trò chơi tương tác đều được đánh giá cao. Bằng cách này, sản phẩm của dự án có thể được nhiều người biết đến hơn.

Bước 5: Phát triển và thực hiện

Dựa trên nghiên cứu của mình, học sinh suy nghĩ và phát triển các giải pháp hoặc phản hồi cho vấn đề. Họ tạo ra các sản phẩm cụ thể, mô hình, hoặc bài thuyết trình để thể hiện sự học tập của mình. Trong quá trình này, học sinh cần sử dụng tiếng Anh để giao tiếp, viết báo cáo, và trình bày ý tưởng.

Học sinh trình bày công việc của mình trước bạn bè, giáo viên hoặc các khán giả bên ngoài và nhận phản hồi mang tính xây dựng. Phản hồi này được sử dụng để điều chỉnh và cải thiện dự án của mình. Việc nhận xét từ người khác giúp học sinh nhìn nhận lại sản phẩm của mình một cách khách quan hơn.

Học sinh và giáo viên cùng nhìn lại quá trình và kết quả của dự án. Giai đoạn này bao gồm việc đánh giá những gì đã học được, hiệu quả của các giải pháp, và các kỹ năng phát triển trong suốt dự án. Đây là cơ hội để học sinh nhận ra sự tiến bộ của bản thân và định hướng cho các dự án sau này.

Bước cuối cùng là công nhận và tôn vinh nỗ lực của học viên, đồng thời có thể trình bày dự án hoàn chỉnh trước một đối tượng rộng hơn, nhằm thể hiện sự học tập và thành tựu của học sinh. Điều này có thể được thực hiện thông qua các bài thuyết trình, triển lãm, hoặc dưới dạng kỹ thuật số. Quá trình trình bày không chỉ giúp học sinh tự tin hơn mà còn khuyến khích sự giao tiếp và chia sẻ kiến thức với cộng đồng.

Phương pháp học tập dựa trên dự án (Project-based learning - PBL) mang đến một cách tiếp cận giáo dục hiện đại, thúc đẩy sự tham gia tích cực của học sinh và phát triển các kỹ năng thực tiễn. Bài viết đã phân tích khái niệm, lợi ích, hạn chế của PBL, và trình bày quy trình áp dụng nó vào giảng dạy tiếng Anh. Mặc dù PBL yêu cầu nhiều nguồn lực và sự chuẩn bị, lợi ích mà nó mang lại cho cả học sinh và giáo viên là không thể phủ nhận.

Để tối ưu hóa việc triển khai PBL, công cụ hỗ trợ học tập như ZIM Helper có thể mang lại nhiều lợi ích. ZIM Helper cung cấp tài liệu và hướng dẫn chi tiết cho giáo viên và học sinh, giúp tiết kiệm thời gian chuẩn bị và nâng cao hiệu quả học tập. Bằng cách kết hợp PBL với các công cụ hỗ trợ như ZIM Helper, giáo dục có thể trở nên linh hoạt và hiệu quả hơn.

Bell, S. (2010). Project-based learning for the 21st century: Skills for the future. The Clearing House: A Journal of Educational Strategies, Issues and Ideas, 83(2), 39-43. https://doi.org/10.1080/00098650903505415

Nhà Tâm lí học người Thụy Sĩ Jean Piaget từng nói: “Kiến thức là kết quả của trải nghiệm”. Quả thực, “học đi đôi với hành”. Đây là cách nhanh nhất giúp chúng ta đến gần hơn với nền văn minh của nhân loại. Thực tế, mỗi ngày con người đều phải đối mặt với nhiều vấn đề trong cuộc sống. Việc giải quyết những vấn đề ấy chính là nền tảng của sự phát triển. Nếu chúng ta mong muốn học sinh thành công trong tương lai, chúng ta cần hướng họ đến việc tích lũy kiến thức dựa trên việc giải quyết các vấn đề thực tế. Trên cuộc hành trình đó, Học tập qua dự án (Project-Based Learning) được xem là phương pháp học tập của thế kỷ 21. Hãy đọc bài viết để có được cái nhìn tổng quan về phương pháp học tập này.

Nguồn ảnh Pintera Studio từ Pixabay

Nhìn chung, Học tập qua dự án là phương pháp dạy học lấy học sinh làm trung tâm. Nó mang đến cho học sinh cơ hội để mở rộng kiến thức nền tảng. Đồng thời, phát triển các kỹ năng thông qua thực hiện các dự án giải quyết những vấn đề họ có thể gặp phải trong thực tế cuộc sống.

Học tập qua Dự án cấu trúc lại chương trình học tập từ những dự án rời rạc, đặt ra cho người học những câu hỏi phức tạp buộc người học phải trả lời để giải quyết vấn đề. Những dự án thường quá sức nếu một học sinh thực hiện cá nhân. Do vậy, Học tập qua dự án khuyến khích người học làm việc theo nhóm. Học sinh có thể làm việc theo cặp đôi hoặc theo nhóm. Họ cùng tiến hành nghiên cứu, phân tích thông tin và đưa ra kết luận riêng. Nhờ đó, họ hiểu sâu kiến thức và phát triển nhiều kỹ năng. Họ dần trở thành công dân toàn cầu, đáp ứng xu hướng phát triển của thế giới.

Như vậy, chúng ta có thể thấy rằng Học tập qua Dự án đã thay đổi phương pháp dạy học truyền thống. Nó đã thay đổi cách thức học tập thụ động và học vẹt. Phương pháp học tập này thúc đẩy người học tích cực, chủ động tham gia vào tiến trình học tập. Nó tối ưu hơn hẳn việc cố gắng nhồi nhét kiến thức để vượt qua các bài kiểm tra. Ngoài ra, Học tập qua Dự án cũng là một lời gợi ý để khiến khóa học trực tuyến của bạn tương tác hơn. Hơn thế, nó giúp trao quyền làm chủ cho học sinh.