Quốc hội đã thông qua nghị quyết về việc thành lập thành phố Huế trực thuộc trung ương với số phiếu rất cao - Ảnh: GIA HÂN

Đến năm 2025, Thừa Thiên Huế trở thành thành phố trực thuộc trung ương

Quan điểm quy hoạch tỉnh Thừa Thiên Huế là tổ chức không gian phát triển theo hướng mô hình đô thị trực thuộc trung ương trên nền tảng bảo tồn, phát huy giá trị di sản cố đô và bản sắc văn hóa Huế, với đặc trưng văn hóa, di sản, sinh thái, cảnh quan, thân thiện môi trường và thông minh; gắn với các hành lang Bắc - Nam và hành lang kinh tế Đông - Tây, hành lang kinh tế đô thị hướng biển và thúc đẩy liên kết nội vùng, liên kết vùng.

Phát triển kết cấu hạ tầng đồng bộ, hiện đại, thông minh, đặc biệt là kết cấu hạ tầng giao thông, đô thị thông minh, thuỷ lợi và phòng chống thiên tai, hạ tầng các khu chức năng. Đẩy mạnh cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh; huy động, phân bổ và sử dụng có hiệu quả mọi nguồn lực đầu tư từ các thành phần kinh tế.

Đồng thời, phát huy các tiềm năng, lợi thế so sánh, vị trí chiến lược - cửa ngõ của hành lang kinh tế Đông - Tây với văn hóa, lịch sử đặc sắc, phong phú, trọng tâm là di sản văn hóa vật thể và phi vật thể được UNESCO công nhận cùng nguồn tài nguyên thiên nhiên đa dạng với Sông Hương Núi Ngự, đầm phá Tam Giang - Cầu Hai.

Sử dụng hợp lý và hiệu quả các nguồn tài nguyên, phát triển hài hòa với cảnh quan tự nhiên, bảo tồn hệ sinh thái rừng đầu nguồn, chủ động phòng chống thiên tai, thích ứng với biến đổi khí hậu.

Phát huy vai trò, vị thế là đô thị trung tâm; trung tâm văn hóa, du lịch; y tế; khoa học và công nghệ; giáo dục và đào tạo của vùng Bắc Trung bộ và duyên hải miền Trung, cấp quốc gia, khu vực Đông Nam Á, quốc tế.

Mục tiêu tổng quát đến năm 2025, Thừa Thiên Huế trở thành thành phố trực thuộc trung ương; đến năm 2030 là đô thị di sản đặc trưng của Việt Nam; một trong những trung tâm lớn, đặc sắc của khu vực Đông Nam Á về văn hóa, du lịch và y tế chuyên sâu.

Một trong những trung tâm lớn của cả nước về khoa học và công nghệ, giáo dục và đào tạo đa ngành, đa lĩnh vực, chất lượng cao; trung tâm kinh tế biển mạnh của cả nước; quốc phòng, an ninh được đảm bảo vững chắc; đời sống vật chất và tinh thần người dân đạt mức cao.

Thừa Thiên Huế có ba trung tâm đô thị

Theo quy hoạch vừa được phê duyệt, Thừa Thiên Huế có 3 trung tâm đô thị:

Đô thị trung tâm gồm thành phố Huế (được chia thành 2 quận: quận phía Bắc sông Hương, quận phía Nam sông Hương), quận Hương Thủy, thị xã Hương Trà.

Trong đó quận phía Bắc sông Hương, quận phía Nam sông Hương là trung tâm vùng, là đô thị di sản, giữ vai trò động lực phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh, Trung tâm hành chính chính trị, văn hóa, du lịch, thể dục thể thao, y tế, giáo dục, khoa học công nghệ.

Quận Hương Thủy phát triển đô thị sân bay gắn với cảng hàng không quốc tế Phú Bài, các khu công nghiệp, cụm công nghiệp động lực. Thị xã Hương Trà là đô thị vệ tinh.

Đô thị vùng Tây Bắc: Thị xã Phong Điền - Quảng Điền - A Lưới, trong đó khu vực đô thị trung tâm là đô thị Phong Điền gắn với cảng Điền Lộc, khu công nghiệp Phong Điền phát triển đô thị công nghiệp là động lực phía bắc của tỉnh; là cửa ngõ phía Bắc kết nối với các tỉnh Quảng Trị, Quảng Bình và các nước thuộc tiểu vùng sông Mekong;

Đô thị Vùng Đông Nam: huyện Phú Vang, huyện Phú Lộc, huyện Nam Đông, trong đó phát triển khu vực Chân Mây trở thành đô thị loại III - một thành phố thông minh, hiện đại gắn với Khu kinh tế Chân Mây - Lăng Cô tạo động lực phát triển đột phá của vùng, cửa ngõ phía Nam kết nối với Đà Nẵng, cửa ngõ ra biển các nước thuộc hành lang kinh tế Đông - Tây.

Có hệ thống hạ tầng giao thông đường cao tốc La Sơn - Túy Loan; cảng biển nước sâu Chân Mây phục vụ đón khách du lịch, vận chuyển hàng hóa quy mô lớn. Phát triển đô thị biển gắn với đầm phá Tam Giang - Cầu Hai.

Tốc độ tăng trưởng kinh tế (GRDP) của Thừa Thiên Huế bình quân 9 - 10%/năm

Thừa Thiên Huế đặt mục tiêu, chỉ tiêu cụ thể đến năm 2030 tốc độ tăng trưởng kinh tế (GRDP) bình quân 9 - 10%/năm. Trong đó: Nông, lâm nghiệp và thủy sản tăng 3,5 - 4%/năm; công nghiệp xây dựng 10 -11%/năm; dịch vụ 11,5 - 12,5%/năm.

Cơ cấu kinh tế: Nông, lâm nghiệp và thủy sản chiếm khoảng 5 - 7%; công nghiệp xây dựng chiếm khoảng 33 - 35%; dịch vụ chiếm khoảng 54 - 56% và thuế sản phẩm trừ trợ cấp sản phẩm 7 - 8%.

GRDP bình quân đầu người đạt 6.000 USD. Tỷ lệ đô thị hóa khoảng 70%. Thuộc nhóm dẫn đầu cả nước về Chỉ số năng lực cạnh tranh cấp tỉnh (PCI), Chỉ số cải cách hành chính (PAR Index), Chỉ số hài lòng của người dân, tổ chức đối với sự phục vụ của cơ quan hành chính nhà nước (SIPAS) và Chỉ số hiệu quả quản trị và hành chính công (PAPI); Chỉ số chuyển đổi số (DTI).

Tỷ lệ tăng dân số bình quân đạt 1,38%/năm; đến năm 2030 dân số toàn tỉnh đạt khoảng 1.300.000 người; diện tích nhà ở bình quân đầu người khoảng 33 m2 sàn/người; số bác sỹ/1 vạn dân là 19 - 20 bác sỹ; số giường bệnh/1 vạn dân là 120 - 121 giường; tỷ lệ thất nghiệp dưới 2,1%; tỷ lệ hộ nghèo dưới 1%; tỷ lệ người dân có thẻ bảo hiểm 100%; tỷ lệ xã đạt chuẩn nông thôn mới đạt 100%.

Ba trung tâm động lực tăng trưởng

Thừa Thiên Huế xác định 3 trung tâm động lực tăng trưởng. Trong đó, Quần thể di tích, di sản Cố đô Huế với khu công nghệ thông tin tập trung, khu công viên khoa học tại khu vực đô thị trung tâm: Hình thành trung tâm văn hóa, du lịch lớn, đặc sắc của khu vực với các điểm đến, sản phẩm du lịch đẳng cấp, khác biệt gắn với văn hóa - di sản; phát triển sản xuất phần mềm, dịch vụ công nghệ thông tin, chuyển đổi số và phát triển dịch vụ đô thị thông minh, nền tảng số, dữ liệu số, hạ tầng số tại khu công nghệ thông tin tập trung, trung tâm phát triển công nghiệp văn hóa, các tổ hợp trình diễn nghệ thuật, hệ thống bảo tàng, trung tâm hoạt động, triển lãm thương mại, EXPO chuyên đề, trung tâm hội nghị quốc tế và học thuật toàn cầu;

Khu kinh tế Chân Mây - Lăng Cô: Xây dựng Cảng Chân Mây trở thành cảng container, cảng du lịch, là trung tâm giao thương quốc tế, trung tâm du lịch, nghỉ dưỡng đẳng cấp quốc tế; gắn với Cảng Liên Chiểu Đà Nẵng và hệ thống đấu nối giao thông quốc gia với các đường bộ trở thành trung tâm logistics xanh của vùng và quốc gia; cung cấp và sử dụng năng lượng sạch làm cơ sở hình thành đô thị Chân Mây và các khu chức năng trong Khu kinh tế;

Khu công nghiệp Phong Điền: Phát triển khu công nghiệp, hình thành đô thị công nghiệp phía Bắc kết nối với tỉnh Quảng Trị. Xây dựng trung tâm phát triển ngành dệt may, phát triển công nghiệp thời trang; công nghiệp chế biến, khai thác khoáng sản, hóa dầu;... Các nhà máy trong khu công nghiệp được định hướng chuyển đổi sử dụng năng lượng xanh, tiết kiệm.

Hiện nay, tỉnh Thừa Thiên Huế đang tổ chức việc lấy ý kiến cử tri về Đề án thành lập thành phố trực thuộc Trung ương và sắp xếp, thành lập đơn vị hành chính cấp huyện, cấp xã nhằm đảm bảo quyền, nghĩa vụ, trách nhiệm của cử tri; đồng thời tạo sự đồng thuận, thống nhất giữa cấp ủy, chính quyền và nhân dân.

Liên quan đến những nội dung trên, Báo điện tử Đảng cộng sản Việt Nam đã có cuộc trao đổi với đồng chí Hoàng Hải Minh, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Thừa Thiên Huế để giúp bạn đọc hiểu rõ hơn các nội dung liên quan đến Đề án cũng như lộ trình để Đề án được thông qua.

Phóng viên: Thưa đồng chí, Thừa Thiên Huế đang tổ chức lấy ý kiến cử tri về Đề án thành phố trực thuộc Trung ương và việc sắp xếp các đơn vị hành chính. Xin đồng chí cho biết nội dung chính được lấy ý kiến cử tri trong lần này là gì?

Đồng chí Hoàng Hải Minh: Đúng như vậy, ngày 26/01/2024, UBND tỉnh Thừa Thiên Huế đã ban hành Kế hoạch số 40/KH-UBND về việc tổ chức lấy ý kiến cử tri về Đề án thành lập thành phố trực thuộc Trung ương và sắp xếp, thành lập các đơn vị hành chính cấp huyện, cấp xã trên cơ sở địa giới hành chính tỉnh Thừa Thiên Huế. Theo đó, nội dung chính được đề nghị cử tri cho ý kiến gồm: Thứ nhất, thành lập và tên gọi của thành phố Huế trực thuộc Trung ương trên cơ sở địa giới hành chính (ĐGHC) tỉnh Thừa Thiên Huế;  thứ hai, chia thành phố Huế hiện hữu để thành lập 02 quận: Quận Phú Xuân (quận phía Bắc) và Quận Thuận Hóa (Quận phía Nam); thứ ba, thành lập Quận Phú Xuân, Quận Thuận hoá thuộc thành phố Huế trực thuộc Trung ương, thành lập thị xã Phong Điền trên cơ sở nguyên trạng ĐGHC huyện Phong Điền thuộc thành phố Huế trực thuộc Trung ương, thành lập huyện Phú Lộc trên cơ sở nhập nguyên trạng địa giới hành chính huyện Nam Đông và huyện Phú Lộc thuộc thành phố Huế trực thuộc Trung ương; thứ tư, sắp xếp, thành lập các phường, xã thuộc thị xã Phong Điền, thị xã Hương Thủy, thị xã Hương Trà và thành lập thị trấn Lộc Sơn thuộc huyện Phú Lộc.

Như vậy, tuỳ vào từng địa phương chịu tác động của Đề án mà nội dung lấy ý kiến của cử tri sẽ khác nhau. Việc lấy ý kiến cử tri phải tuân thủ quy định của pháp luật, đảm bảo quyền của cử tri, phải bình đẳng, dân chủ trong việc cho ý kiến.

Phóng viên: Đồng chí có thể chia sẻ cụ thể hơn về Đề án chia thành phố Huế hiện hữu thành 2 Quận phía Bắc và phía Nam cũng như định hướng phát triển trong tương lai đối với 2 Quận này là như thế nào?

Đồng chí Hoàng Hải Minh: Về Phương án thành lập các quận thuộc thành phố Huế trực thuộc Trung ương, theo đó, sẽ chia thành phố Huế hiện hữu thuộc tỉnh Thừa Thiên Huế thành 02 quận là Quận Phú Xuân và Quận Thuận Hóa như sau:  Quận Phú Xuân có diện tích tự nhiên là 127,00 km2, quy mô dân số khoảng 229.469 người; có 13 phường, gồm: An Hòa, Đông Ba, Gia Hội, Thuận Lộc, Tây Lộc, Thuận Hòa, Kim Long, Hương Sơ, Hương Long, Phú Hậu, Hương An, Hương Vinh, Long Hồ (trong đó đã có nhập phường Hương Hồ và xã Hương Thọ thành phường Long Hồ). Và quận Thuận Hóa có diện tích tự nhiên là 139,41 km2, quy mô dân số khoảng 313.800 người; có 19 phường, gồm: An Cựu, An Tây, Vỹ Dạ, Phước Vĩnh, Trường An, Phú Nhuận, Thủy Biều, Phú Hội, An Đông, Vĩnh Ninh, Phường Đúc, Thủy Xuân, Xuân Phú, Thủy Vân, Phú Thượng, Hương Phong, Thủy Bằng, Thuận An, Dương Nỗ (trong đó có thành lập phường Hương Phong trên cơ sở xã Hương Phong, thành lập phường Thuỷ Bằng trên cơ sở xã Thuỷ Bằng, thành lập phường Thuận An trên cơ sở nhập nguyên trạng địa giới hành chính phường Thuận An và xã Hải Dương, thành lập phường Dương Nỗ trên cơ sở nhập nguyên trạng địa giới hành chính xã Phú Thanh, Phú Mậu, Phú Dương).

Định hướng phát triển trong tương lai đối với hai quận: Căn cứ Quyết định 108/QĐ-TTG ngày 26/01/2024 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Quy hoạch chung đô thị Thừa Thiên Huế đến năm 2045, tầm nhìn đến năm 2065, theo đó định hướng phát triển đô thị các Quận như sau:

Quận phía Phú Xuân (Phía Bắc): Với tính chất là trung tâm di sản văn hóa thế giới quần thể di tích Cố đô Huế; Trung tâm tổ chức Festival cấp quốc gia và mang tầm quốc tế; Là khu vực đô thị hiện hữu mở rộng gắn với hoạt động văn hóa, kinh tế, dịch vụ và du lịch. Về mục tiêu đầu tư: Cải tạo chỉnh trang khu dân cư hiện hữu, duy trì mô hình và kiến trúc nhà ở truyền thống; bổ sung, nâng cấp, cải tạo công trình hạ tầng xã hội, hạ tầng kỹ thuật; Phát triển hệ thống nhà hát phục vụ phát triển nghệ thuật ca kịch Huế, nghệ thuật truyền thống cung đình Huế; Ưu tiên chỉnh trang cảnh quan các tuyến phố, hệ thống sông hồ, các khu vực không gian mở để tăng cường hoạt động ngoài trời và không gian cho hoạt động văn hóa lễ hội. Khu vực phát triển mới tại An Hòa, Hương Vinh, Hương Sơ được định hướng nhà ở thấp tầng, giữ không gian xanh và mặt nước; Khu vực Hương Long, Kim Long định hướng là đô thị mới với trung tâm hành chính quận; Khu vực Hương Hồ, Hương An được đô thị hóa, bổ sung các chức năng du lịch ven sông Hương, phát triển cụm công nghiệp Hương An, khu công viên nghiên cứu khoa học công nghệ. Tiếp tục hình thành các khu nghỉ dưỡng, khách sạn cao cấp, khu thương mại dịch vụ mang đậm bản sắc văn hóa; Xây dựng Trung tâm biểu diễn nghệ thuật Huế đáp ứng tiêu chuẩn quốc tế, Trung tâm pháp y tâm thần miền Trung; Bố trí Trung tâm y tế đa khoa, chuyên khoa và y tế dự phòng cấp vùng. Kiểm soát mật độ dân cư, không gian lân cận di tích, tăng cường các bãi đỗ xe và giao thông công cộng.

Quận phía Thuận Hóa (Phía Nam): Tính chất là trung tâm hành chính - chính trị toàn đô thị, đẩy mạnh phát triển đô thị mới; Trung tâm văn hóa, di sản, dịch vụ, du lịch, thương mại, tài chính, y tế, giáo dục, khoa học - công nghệ cấp quốc gia và quốc tế. Mục tiêu đầu tư: Xây dựng, hoàn thiện trung tâm hành chính – chính trị cấp đô thị; Cải tạo nâng cấp khu đại học Huế theo mô hình Đại học quốc gia; Bệnh viện Trung ương Huế đạt tiêu chuẩn quốc tế; Nâng cấp các công trình thiết chế văn hóa, thể thao như Thư viện tổng hợp Thừa Thiên, sân vận động Tự do, khu thể thao mới của Huế; Chỉnh trang khu các dân cư hiện hữu, bổ sung dịch vụ, công cộng, tiện ích, hạ tầng xã hội và hạ tầng kỹ thuật. Đối với khu vực phát triển mới: Gắn kết với ga đường sắt tốc độ cao theo mô hình TOD tại khu vực Phú Mỹ (Phú Vang); Hoàn thiện khu vực phát triển đô thị mới An Vân Dương; Bố trí các công trình công cộng, thương mại dọc tuyến đường chính, Trung tâm y tế đa khoa, chuyên khoa và y tế dự phòng cấp vùng; Hoàn thiện Làng đại học Huế, Công viên công nghệ Huế; Xây dựng Cụm công nghiệp Thủy Bằng, phường Thủy Bằng; Phát triển hạ tầng phục vụ du lịch biển tại Thuận An, Hải Dương, hình thành thêm các khu vực nghỉ dưỡng, dịch vụ theo đầm phá và cảnh quan sông Hương; Phát triển, mở rộng khu bến Thuận An, bố trí các công trình phụ trợ và hoàn thiện khung hạ tầng kỹ thuật.

Phóng viên:  Vâng, như vậy tỉnh Thừa Thiên Huế đã có những định hướng rất cụ thể cho Quận phía Bắc và phía Nam trong tương lai. Vậy thưa đồng chí, sau khi có kết quả lấy ý kiến cử tri, bước tiếp theo sẽ là gì?

Đồng chí Hoàng Hải Minh: Sau khi có kết quả lấy ý kiến cử tri, nếu đảm bảo theo quy định sẽ tiến hành họp Hội đồng Nhân dân các cấp, đồng thời báo cáo kết quả lấy ý kiến cử tri và công khai kết quả lấy ý kiến cử tri trên Cổng thông tin điện tử Chính phủ. Sau đó, tỉnh sẽ hoàn thiện Đề án, trình các cấp có thẩm quyền.

Phóng viên: Được biết, người dân tỉnh Thừa Thiên Huế đang rất kỳ vọng Đề án sẽ được Trung ương thông qua. Vậy tỉnh sẽ triển khai những giải pháp nào để sớm hoàn thiện Đề án và dự kiến lúc nào Đề án được trình Trung ương?

Đồng chí Hoàng Hải Minh: Việc triển khai hoàn thiện Đề án phải đảm bảo đúng theo quy định của luật, UBND tỉnh Thừa Thiên Huế luôn bám sát các chủ trương, đường lối, Nghị quyết của Đảng và Nhà nước, nhất là các chỉ tiêu, tiêu chuẩn của thành phố trực thuộc Trung ương; tiếp tục thực hiện có hiệu quả các Nghị quyết số 54-NQ/TW ngày 10/12/2019 của Bộ Chính trị về xây dựng và phát triển tỉnh Thừa Thiên Huế đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045 và các nghị quyết quan trọng khác của Bộ Chính trị, Quốc hội.

Hiện nay, đã cơ bản hoàn thiện việc xây dựng Đề án, các tiêu chí đối với thành phố trực thuộc Trung ương cơ bản đáp ứng đầy đủ. Tỉnh đã và đang tập trung hoàn thiện Đề án đề nghị công nhận khu vực dự kiến thành lập thị xã Phong Điền đạt tiêu chí đô thị loại IV; Đề án công nhận khu vực tỉnh Thừa Thiên Huế dự kiến thành lập thành phố trực thuộc Trung ương đạt tiêu chí đô thị loại I; các Báo cáo rà soát cơ sở hạ tầng dự kiến thành lập quận, phường để trình Bộ Xây dựng, Bộ Nội vụ. Sau khi hoàn thành và được công nhận, Đề án thành phố trực thuộc Trung ương sẽ trình Chính phủ vào tháng 4/2024.

Việc lấy ý kiến cử tri về Đề án thành lập thành phố trực thuộc Trung ương và sắp xếp, thành lập đơn vị hành chính cấp huyện, cấp xã được tiến hành từ ngày 26/02/2024 đến hết ngày 02/3/2024. Hy vọng việc lấy ý kiến cử tri sẽ hoàn thành theo kế hoạch đã đề ra, tạo sự đồng thuận trong xã hội và người dân trong việc thực hiện Đề án, góp phần sớm đưa Thừa Thiên Huế trở thành thành phố trực thuộc trung ương theo nghị quyết của Bộ Chính trị.

Phóng viên: Xin trân trọng cảm ơn đồng chí!

Theo tài liệu này, Thành phố Huế (sau khi trực thuộc Trung ương) có diện tích tự nhiên: 4.947,10 km2, quy mô dân số là 1.380.000 người; có 09 đơn vị hành chính, gồm: 2 quận, 3 thị xã và 4 huyện; có 131 ĐVHC cấp xã (73 xã, 51 phường và 07 thị trấn (giảm 22 xã và tăng 12 phường). Thành phố Huế sẽ có 9 đơn vị hành chính trực thuộc:

1- Quận Phú Xuân (Quận phía bắc sông Hương), có 127,00 km2 diện tích tự nhiên, quy mô dân số là 229.649 người với 13 phường.

2- Quận Thuận Hóa (Quận phía nam sông Hương), có 139,41 km2 diện tích tự nhiên, quy mô dân số là 313.800 người với 19 phường.

3- Thị xã Hương Trà có 392,57 km2 diện tích tự nhiên, quy mô dân số là 79.843 người với 9 đơn vị hành chính cấp xã, gồm 06 phường và 03 xã.

4- Thị xã Hương Thủy có 427,48 km2 diện tích tự nhiên, quy mô dân số là 107.468 người với 08 đơn vị hành chính cấp xã, gồm 07 phường và 01 xã.

5- Thị xã Phong Điền, có 945,66 km2 diện tích tự nhiên, quy mô dân số là 121.554 người với 12 đơn vị hành chính cấp xã, gồm 6 phường và 06 xã.

6- Huyện Phú Lộc có 1.368,23 km2 diện tích tự nhiên, quy mô dân số là 213.803 người với 27 đơn vị hành chính cấp xã, gồm 23 xã và 04 thị trấn (Lăng Cô, Phú Lộc, Lộc Sơn và Khe Tre).

7- Huyện Phú Vang, có 235,31 km2 diện tích tự nhiên, quy mô dân số là 151.842 người với 14 đơn vị hành chính cấp xã, gồm 13 xã và 01 thị trấn.

8- Huyện Quảng Điền, có 162,89 km2 diện tích tự nhiên, quy mô dân số là 108.094 người với 11 đơn vị hành chính cấp xã, gồm 10 xã và 01 thị trấn.

9- Huyện A Lưới, có 1.148,49 km2 diện tích tự nhiên, quy mô dân số là 54.436 người với 18 đơn vị hành chính cấp xã, gồm 17 xã và 01 thị trấn.

Như vậy, tỉnh Thừa Thiên Huế sau khi trở thành thành phố trực thuộc Trung ương với tên gọi mới là Thành phố Huế vẫn có 9 đơn vị hành chính (cấp huyện) trực thuộc. Thành phố Huế cũ sẽ được tách thành 2 quận là Phú Xuân và Thuận Hoá. Huyện Phong Điền trở thành Thị xã Phong Điền. Huyện Nam Đông sẽ được sáp nhập vào huyện Phú Lộc.

Đây là kết quả của cả một quá trình nỗ lực của toàn bộ hệ thống chính trị Thừa Thiên Huế dưới sự chỉ đạo của Chính phủ và các bộ, ngành liên quan trong mấy năm qua, cùng sự đóng góp tâm huyết, nhiệt tình của đông đảo các tầng lớp nhân dân trong tỉnh, hội đồng hương Huế và những người yêu Huế ở trong và ngoài nước.

Trong quá trình xin ý kiến rộng rãi của các tầng lớp nhân dân về tên gọi của Thành phố trực thuộc trung ương trong tương lai cũng như các đơn vị hành chính (cấp huyện), UBND tỉnh đã rất cầu thị và thực hiện một cách bài bản, chu đáo. Chắc chắn sẽ có những ý kiến khác nhau, tùy theo góc nhìn và quan điểm cá nhân nhưng về cơ bản những tên gọi đã được lựa chọn (Thành phố Huế, quận Phú Xuân, quận Thuận Hóa) đều đạt được sự ủng hộ rất cao của người dân. Điều này cũng cho thấy đại đa số nhân dân Thừa Thiên Huế đều rất yêu quý và coi trọng các địa danh hàm chứa nhiều giá trị lịch sử, văn hóa của vùng đất.

Về tên gọi “Huế” của thành phố trực thuộc trung ương, tuyệt đại đa số các ý kiến đóng góp đều tán thành (chiếm 88,9%)[1], đây cũng là điều dễ hiểu. Bởi, Huế là vùng đất có lịch sử văn hóa lâu đời, nơi đã từng được gọi là “phên dậu phương Nam” của Đại Việt thời quân chủ phong kiến trước thời Nguyễn. Địa danh Huế thường được dùng với hai ý nghĩa, một là mang nội hàm văn hóa, thường chỉ chung toàn bộ vùng văn hóa gắn liền với địa bàn châu Hóa xưa, bao gồm phần đất từ Quảng Trị đến phía bắc sông Thu Bồn của Quảng Nam; và hai là mang tính hành chính địa phương, thường để chỉ riêng địa bàn thủ phủ Kim Long- Phú Xuân thời các Chúa Nguyễn, hay kinh đô Phú Xuân thời Tây Sơn và Nguyễn, tương đương với thành phố Huế ngày nay. Địa danh Huế xuất hiện rất sớm, năm 1651, giáo sĩ A. De Rhodes (1591-1660) đã dùng từ Kẻ Huế để gọi thủ phủ Kim Long của chúa Nguyễn, một thủ phủ- đô thị được thành lập từ năm 1636, cũng là năm được xem là mốc thành lập đô thị Huế. Từ đó về sau, dần dần Kẻ Huế, rồi Huế được dùng để chỉ đô thị, một trung tâm về kinh tế, chính trị, quân sự, văn hóa hàng đầu của Đàng Trong qua nhiều giai đoạn. Ngày 20/10/1898, vua Thành Thái ban dụ lập thị xã Huế; ngày 30/8/1899, Toàn quyền Đông Dương ra Nghị định chuẩn y đạo dụ này; và ngày 12/12/1929, thị xã Huế được nâng cấp thành thành phố Huế.

Trong lịch sử, Huế là một trong ba trung tâm lớn đánh dấu sự phát triển đất nước và của các đô thị của Việt Nam: “Hà Nội, Huế, Sài Gòn/ Là cây một cội, là con một nhà” (Chủ tịch Hồ Chí Minh).

Địa danh Huế rất nổi tiếng, có tính lan tỏa và phạm vi ảnh hưởng lớn cả trong và ngoài nước; nhờ những giá trị văn hóa đặc sắc được kế thừa từ một vùng đất đã từng là thủ phủ của chúa Nguyễn ở Đàng Trong và kinh đô của các triều đại Tây Sơn, triều Nguyễn trong hơn 300 năm (1636-1945). Trong đời sống, từ “Huế” được sử dụng rất phổ biến: “Tiếng Huế”, “Nếp sống Huế”, “Ẩm thực Huế”, Áo dài Huế”, “Ca Huế”, “Nhà vườn Huế”, “Festival Huế”...đều đã trở thành những thương hiệu nổi tiếng trong và ngoài nước. Vì vậy, việc chọn danh từ “Huế” để đặt tên cho thành phố trực thuộc trung ương bao gồm toàn bộ phạm vi tỉnh hiện nay sẽ có giá trị lịch sử - văn hóa, tính lan tỏa cao và thuận lợi trong quá trình xây dựng thương hiệu.

Tên gọi “Phú Xuân” của quận bắc sông Hương cũng được đa số ý kiến tán đồng (chiếm 71,9%)[2]. Phú Xuân vốn là tên một làng/xã, năm 1687, khi chúa Nguyễn Phúc Thái dời thủ phủ từ Kim Long về đây thì địa danh này bắt đầu trở nên nổi tiếng bởi gắn liền với thủ phủ của nhà chúa. Năm 1744, phủ Phú Xuân được chúa Nguyễn Phúc Khoát nâng cấp lên thành Đô thành phú Xuân, rồi thời Tây Sơn (1788-1801) và thời Nguyễn (1802-1945) trở thành kinh đô của nước ta. Chính vì vậy, Phú Xuân không chỉ là một địa danh thông thường mà hàm chứa các giá trị lịch sử, văn hóa sâu sắc.

Cũng như Phú Xuân, tên gọi “Thuận Hóa” của quận nam sông Hương cũng nhận được sự đồng thuận và ủng hộ của khá đông đảo người tham gia ý kiến (chiếm 41,2%)[3]. Tên gọi Thuận Hóa chính thức có từ năm 1307, sau khi quốc vương Champa dâng đất hai châu Ô, Lý/Rí cho Đại Việt làm món quà sính lễ để kết hôn với công chúa Huyền Trân của nhà Trần. Sách Đại Việt sử ký toàn thư ghi rõ:

“Đinh Mùi, (Hưng Long) năm thứ 15 (1307), (Nguyên Đại Đức năm thứ 11). Mùa xuân, tháng giêng, đổi hai châu Ô, Lý thành châu Thuận và châu Hóa. Sai Hành khiển Đoàn Nhữ Hài đến vỗ yên hai châu đó”[4].

Cuối thế kỷ 14, nhà Trần lập lại trấn Thuận Hóa gồm 7 huyện: Trà Kệ, Lợi Bồng, Sạ Lệnh, Tư Dung, Bồ Đài, Bồ Lãng và Thế Vinh với khoảng trên 40 làng, ấp, thôn, trại, sách[5].

Thời Hồ, đổi gọi trấn Thuận Hóa là lộ Thuận Hóa. Sách Đại Việt sử ký toàn thư có chép lại sự kiện, năm 1402 “Hán Thương đổi bổ An phủ sứ lộ Thuận Hóa là Nguyễn Cảnh Chân làm An phủ sứ lộ Thăng Hoa”[6].

Năm 1407, thời Thuộc Minh, chính quyền đô hộ mới đổi lộ Thuận Hóa thành phủ Thuận Hóa, rồi sang thời Lê đổi thành Thừa tuyên Thuận Hóa, Xứ Thuận Hóa... Như vậy, danh xưng Thuận Hóa đã ra đời cách đây hơn 700 năm, là một tên gọi lịch sử gắn liền với quá trình hình thành và phát triển của vùng đất, đồng thời là một phần ký ức của đô thị di sản Huế và cũng như các tên gọi Phú Xuân, Huế, rất cần được lưu giữ, tôn vinh.

Cần phải khẳng định rằng, việc lựa chọn các địa danh Huế, Phú Xuân, Thuận Hóa để đặt tên cho thành phố Huế (trực thuộc trung ương) và hai quận bắc, nam sông Hương đã nhận được sự ủng hộ của đông đảo các tầng lớp nhân dân Thừa Thiên Huế. Và có thể nói là thuận lòng dân. Cũng có một số ý kiến đề xuất khác, chẳng hạn như đề xuất chọn các biểu tượng của vùng đất Huế như Hương Giang, Ngự Bình… để đặt tên hai quận mới, tuy nhiên các phương án này lại không nhận được sự đồng thuận và ủng hộ của nhiều người. Có thể họ cho rằng, các biểu tượng này là những thực thể tự nhiên, vốn đã tồn tại bền vững, dẫu đặt hay không đặt tên chúng cho các địa danh mới của Huế thì các biểu tượng đó vẫn tồn tại lâu dài trong tâm thức cộng đồng. Còn các địa danh lịch sử như Thuận Hóa, Phú Xuân, nếu không được lưu giữ, bảo tồn thì sẽ rất dễ bị mai một, thậm chí là biến mất nhanh hoặc sẽ dần dần chìm vào quên lãng… Cũng không nên e ngại rằng việc lấy các tên gọi Thuận Hóa, Phú Xuân để đặt cho các quận mới sẽ làm giảm đi giá trị, tầm vóc của các địa danh này, vì trên thực tế đã có một số địa phương trong nước làm điều tương tự để tránh đánh mất các địa danh lịch sử, chẳng hạn quận Hà Đông của thành phố Hà Nội hiện nay vốn được đặt theo tên của phủ Hà Đông/tỉnh Hà Đông có quy mô rất lớn. Tại Thừa Thiên Huế, từ năm 1930, thị xã Huế cũng từng được gọi là thị xã Thuận Hóa, Đảng bộ thành phố Huế khi đó được gọi là Thị ủy Thuận Hóa[7].

Cho đến nay, Thừa Thiên Huế đã có sự chuẩn bị rất chu đáo, kỹ càng mọi mặt để sớm đạt được mục tiêu trở thành thành phố trực thuộc trung ương theo tinh thần Nghị quyết số 54-NQ/TW của Bộ Chính trị ban hành ngày 10/12/2019. Trên nền tảng của văn hóa, di sản và bảo vệ bản sắc văn hóa truyền thống, thành phố Huế trực thuộc trung ương sẽ trở thành một trung tâm văn hóa, du lịch lớn của cả nước và khu vực Đông Nam Á. Sau gần 720 năm hình thành, xây dựng và phát triển, Thuận Hóa- Phú Xuân- Huế chắc chắn sẽ vươn cao và bay xa.

[1] Các tên gọi khác đạt được tỉ lệ ủng hộ như sau: Thành phố Thừa Thiên Huế 10,7%, phương án khác: 0,4%.

[2] Các tên gọi khác đối với quận bắc sông Hương dành được số phiếu ủng hộ với tỉ lệ như sau: Quận Thuận Hóa 11,5%, quận Hương Giang 14,8%, phương án khác 1,8%.

[3] Các tên gọi khác đối với quận nam sông Hương dành được số phiếu ủng hộ với tỉ lệ như sau: Quận Thừa Thiên chiếm 32,1%, Quận Ngự Bình 24,6%, phương án khác 2,2%.

[4] Đại Việt sử ký toàn thư (2004), Bản dịch của Viện Sử học, Bản in Nội các quan bản, 1697, Nxb Văn hóa Thông tin, Hà Nội, Tập 1, trang 568.

[5] Ủy ban nhân dân Thừa Thiên Huế (2005), Địa chí Thừa Thiên Huế- phần Lịch sử, Nxb Khoa học xã hội, Hà Nội, trang 49).

[6] Đại Việt sử ký toàn thư (2004), sđd, Nxb Văn hóa Thông tin, Hà Nội, tập 1, trang 733.

[7] Ban Chấp hành Đảng bộ thành phố Huế (2010), Lịch sử Đảng bộ thành phố Huế (1930-2000), Nxb Thuận Hóa, Huế, trang 77)…